Петар Арсовски: На СДСМ му треба ребрендирање по примерот на ВМРО-ДПМНЕ со Груевски
Дали СДСМ ќе остане столбот на опозициското дејствување или пак тој простор ќе го пополни некој друг политички субјект, најмногу ќе зависин од моментот дали Социјалдемократите ќе успеат да понудат нов, јасен и препознатлив концепт и успешно да се реконструираат. Вакла политичкиот аналитичар, Петар Арсовски, во интервјуто за Прес24, ги анализира состојбите во опозицискиот блок во овој предконгресен пертиод на СДСМ и непосредно по поразот на опозицијата на локалните избори.
Арсосвеки вели дека сепак во секој случај ќе има некакво раздвижување на опопзициската сцена, а тоа е секако добра за демократијата.
- Секако дека е потребна нова приказна, нов политички производ, еден вид ребрендирање на партијата по примерот на ребрендирањето на ВМРО ДПМНЕ по изборот на Груевски за лидер, вели за Прес 24, политичкиот аналитичар, Петар Арсосвски.
Обидот за спојување на трите кандидатури онаа на Заев, Јовановски и Ивановски, Арсовски ги оценува како момент во кој на СДСМ му е потребно некакво едниство, со цел да не дозволи понатамошно ситнење на својот политички капитал.
-Од една страна, приближувањето на програмите не е спорно, зашто создава впечаток дека се сите еден тим и имаат заеднички цели за работа, но од друга страна не знам како тоа би финкционирало на конгрес или понатака во партијата. Можеби ќе беше подобро ако евентуалното спојување кандидатите го направе пред секој од нив да истакне индивидуална кандидатура, вели за Прес 24, Арсовски.
Тој е убеден дека Црвенковски нема да се кандидира на претстојниот конгрес, бидејќи како што вели, "тогаш конгресот нема поента, зашто ќе биде завршен пред и да почне, и тоа би било терет не само за Заев, туку и за сите други претенденти".
-Црвенковски е во многу комплицирана ситуација во моментов, и за него сите избори се тешки. Ако замине, ќе го обвинат дека ја распаднал партијата. Ако остане, ќе го обвинат дека ја уништил партијата. Ако се меша во конгресот, сеуште ги влече конците. Ако не се меша, ја напуштил партијата и дезертирал. Ако се избере едно раководство, тој им е нептријател. Ако се избере друго раководство, тоа се негови клонови. За него нема лесни одлуки во овој момент. Затоа изборот на партиски лидер треба да се остави на партијата, зашто тие ќе ја понесат одговорноста од таквиот избор. Тоа што е јасно е дека на СДСМ му е потребен свеж политички капитал, нов наратив, нова понуда, суштински внатрешни реформи, и нова политичка приказна, ја оценува позицијата на вечниот лидер Црвенковски, политичкиот аналитичар, во интервјуто за Прес24.
Новото раководство, вели Арсовски мора повеќе да покаже концепт кој ќе значи поголем заеднички интерес, а не задоволување на личните потреби. И од тие причини смета дека когха станува збор за евентуално враќање на исклучените функционери, тогаш партијата треба секој случај поединечно да го анализира.
-Партијата не смее да биде "јавна куќа", секој по потреба да доаѓа и да си заминува кога сака. Мислам дека тука новото раководство ќе мора да прави индивидуална проценка случај по случај, вели за Прес 24, Петар Арсовски, политички аналитичар
ПРЕС24: Од последната седница на извршниот одбор на СДСМ произлезе една информација дека Ивановски, Јовановски и Заев треба да ги усогласат програмските цели и некој од нив да се откаже од кандидатурата до конгресот. Зошто беше неопходно СДСМ да влезе во една ваква ситуација, која не наликува баш на демократска карактеристиак на една политичка партија?
АРСОВСКИ: Мислам дека во мотивот за обидот да се намали бројот на кандидати е всушност обид претендентите за лидер да се договорат и застанат во еден тим. Тоа се должи на стравот кај партиското раководство дека заострувањето на борбата на кандидатите пред конгресот може да донесе поделби во партијата, па со тоа и дополнителни проблеми кај членството. Од една страна, приближувањето на програмите не е спорно, зашто создава впечаток дека се сите еден тим и имаат заеднички цели за работа, но од друга страна не знам како тоа би финкционирало на конгрес или понатака во партијата. Можеби ќе беше подобро ако евентуалното спојување кандидатите го направе пред секој од нив да истакне индивидуална кандидатура.
ПРЕС24: Претпоставките се дека Заев ќе биде тој кој ќе биде единствен кандидат. Ивановски во таква ситуација би бил секретар на партијата, а Јовановски мандатар на владата во сенка. Господине Арсосвски, јас сакам да Ве прашам дали има политичка логика еден да биде лидер на партијата, а друг да биде мандатар? Не е ли ставање на Зоран Заев во една подредена позиција еднен ваков партиски дил да го наречеме, а задоволување на суетите на дел од раководството?
АРСОВСКИ: Дали со евентуален дил каков што опишавте Заев би бил во подредена позиција, тоа треба да одлучи Заев. Точно е дека спојувањето на кандидатите во еден тим секако значи компромис кој треба да ги задоволи сите апетити па со самото тоа нужно ќе претставува комплексно решение. Мислам дека најважно за СДСМ во наредниот период ќе биде да има јасна политичка понуда, а помалку каква конкретно ќе биде таа. Сметам дека е поважно партијата однапред да излезе со јасен наратив, програма, па дури и со кадровски решенија (тука влегува и мандатарот), зашто така гласачите би имале јасна представа за тимот и изборната понуда на партијата. Тука конкретните кадровски решенија се сепак секундарни, поважно е да се има чиста приказна.
ПРЕС24: Од СДСМ велат дека би било лошо за партијата ако има три, четири или повеќе кандидати за партискии лидер на конгресот. Јас не глдеам оправдана причина во ваков став, не знам што мислите Вие?
АРСОВСКИ: Не сметам дека е нужно лошо делегатите да имаат избор од повеќе кандидати. Лошо е ако после конгресот партијата не може да го задржи единството поради незадоволството на оние кои на тој конгрес би изгубиле. Со други зборови, важно е партијата од конгресот да излезе посилна, и со јасна визија за иднината, како и со единство. Ако процедурата и квалитетот на конгресот дозволуваат тоа единство да се постигне без оглед на резултатите од конгресот, тогаш може да има колку сакате кандидати. Ако пак, единствен начин таквото единство е да се постигне е "предконгресна коалиција", тогаш тоа е едиствениот начин. Мислам дека во моментов СДСМ не смее да си дозволи понатамошно ситнење на својот политички капитал, па обидите за спојување ги толкувам во таа насока.
ПРЕС24: Јавноста има чувство дека раководството на СДСМ се плаши од кандидатурата на Кире Наумов. Веројатно беше паметна проценкаат да му дозволат да оди на конгрес иако се најавуваше дека тој не ги исполнувал условите за кандидатура. Сепак процениле на Бихаќка дека негова елиминација би ја пртетставила партиајта како недемоктаска па одлучија да му дозволат да учествува во трката. Но, сепак стравот е присутен. Што мислите Вие, кој би бил подобро решение за СДСМ, Наумов или Заев?
АРСОВСКИ: Мислам дека на ова прашање одговор треба да дадат партиските членови, и наблагодарно е одстрана да се прогнозира кој би бил најдобро решение. Изборот на партиски лидер не е натревар во популарност. Тоа е сепак интерна партиска одлука, и по својата природа тој избор е комплициран, зашто успешниот кандидат треба да задоволи повеќе критериуми: ем да биде прифатлив за членството, ем да биде успешен менаџер на интерната партиска машинерија, а истоврмено да биде со потенцијал за привлекување нови гласови кај надворешната јавност. Секако секој од кандидатите стои подобро од другите кај некој од овие критериуми, и тешко е да се најде таков "супермен" кој ќе ги има сите овие карактеристики.
ПРЕС24: На две недели до конгресот на СДСМ се уште е нејасно дали актуелниот лидер, Бранко Црвенковски е или не е во игра за нов реизбор. Колку тоа претставува терет за кандидатурата на Заев, секако ако тој биде претенден за лидерската позиција?
АРСОВСКИ: Евентуалното повторно кандидирање на Црвенковски за лидер на СДСМ однапред ќа го одреди исходот на конгресот, и во таков случај останатите кандидати немаат шанси. Сепак мислам дека веројатноста за тоа е минимална, имајќи ги предвид доста експлицитните изјави на Црвенковски дека ниту ќе биде кандидат, ниту ќе прифати кандидатура. Мислам дека неговата улога на конгресот ќе биде насочена кон обезбедување превилна и квалитетна изборна процедура и услови кои ќе овозоможат партиско единство и по конгресот. Кога Црвенковски би се кандидирал, тогаш конгресот нема поента, зашто ќе биде завршен пред и да почне, и тоа би било терет не само за Заев, туку и за сите други претенденти.
ПРЕС24: Што мислите дали Заев треба да остане во трката за претстедател на СДСМ и во ситуација името на Црвенковски да се најде на гласачкото ливче?
АРСОВСКИ: Не само за Заев, туку и за сите други кандидати сметам дека е нелогична позицијата да бидат кандидати само ако Црвенковски не е кандидат. Ако некој смета дека навистина е најдобар избор за партиски претседател, тогаш тој треба да се кандидира без оглед на конкуренцијата. Инаку, која е логиката на позицијата: "јас сум кандидат само ако се откажат сите оние кои сметам дека би ме загрозиле на конгресот"?
ПРЕС24: Иако декларативните изјави и ставови дека на Црвенковски дека нема да се кандидира се неспорни, сепак факт се и 20.000 потписи кои ќе пристигнат на конгресот. Што во таква ситуација, многумина проценуваат дека лесно може да се случи изборниот конгрес на партијата да се претвори во акламатинвно продолжување на мандатот на Црвенковски на лидерската позиција?
АРСОВСКИ: Иницијативата за останување на Црвенковски на лидерската позиција од страна на голем број членови на СДСМ не е изненадувачка, иако мислам дека е залудна. Имајте предвид дека за секој партиски член, конгресот е сепак извесна траума, зашто од нив ќе се бара да се определат за некој нивен спартиец на сметка на некој друг сопартиец, а тие сите нив досега ги доживувале како дел од едно семејство. Таквата ситуација е нужно стресна. Истовремено, најголемиот број членови се идентификуваат со Црвенковски како лидер последната деценија, и нивниот обид за "најбезбедно решение" е разбирлив. Јас сепак сметам дека проценката на Црвенковски да не се кандидира ќе остане, и дека на конгресот СДСМ ќе избере ново раководство.
ПРЕС24: Што мислите има ли иднина СДСМ ако Бранко Црвенковски остане повторно на чело на партијата?
АРСОВСКИ: Црвенковски е во многу комплицирана ситуација во моментов, и за него сите избори се тешки. Ако замине, ќе го обвинат дека ја распаднал партијата. Ако остане, ќе го обвинат дека ја уништил партијата. Ако се меша во конгресот, сеуште ги влече конците. Ако не се меша, ја напуштил партијата и дезертирал. Ако се избере едно раководство, тој им е нептријател. Ако се избере друго раководство, тоа се негови клонови. За него нема лесни одлуки во овој момент. Затоа изборот на партиски лидер треба да се остави на партијата, зашто тие ќе ја понесат одговорноста од таквиот избор. Тоа што е јасно е дека на СДСМ му е потребен свеж политички капитал, нов наратив, нова понуда, суштински внатрешни реформи, и нова политичка приказна.
ПРЕС24: Незнам колку има вистина, но постои една досега непотврдена информација, која вели дека Црвенковски на своите најблиски соработници, им признал дека со него на лидерската позиција СДСМ не може да ја помина бројката од 350.000 гласа, што не е доволно за победа. Јас сакам да Ве прашам, дали СДСМ со лидер, кој би бил еден вид сенка на Црвенковски може да стаса до потребната бројка за победа?
АРСОВСКИ: Новиот лидер на СДСМ, кој и да биде тоа, мора да создаде сопствен наратив, кој ќе биде јасен и препознатлив. Инаку, СДСМ со Црвенковски на чело освои над 500,000 гласа 2002 година. Бројот на гласови не е детерминиран исклучиво од лидерот на партијата, туку и од општата политичка сосотојба, од подготвеноста на партијата и нејзиниот капацитет. Политичкиот производ на една партија се состои од нивните кадровски решенија, програма, имиџ, понуда, машинерија и слично. Секако дека е потребна нова приказна, нов политички производ, еден вид ребрендирање на партијата по примерот на ребрендирањето на ВМРО ДПМНЕ по изборот на Груевски за лидер.
ПРЕС24: За враќање на СДСМ на власт, веројатно се потребни нови од 90.000 до 120.000 гласа. Како да се стаса до таа бројка?
АРСОВСКИ: Пред СДСМ е тежок период. Тие имаат доста работа и во сопствениот двор, и пред надворешната јавност. Потребен е целосен ремонт на партијата, односно потребно е структурно реформирање во смисла на репозиционирање кон новите начини на политичка комуникација. Потребен е јасен и прецизен наратив по клучните прашања за иднината на земјата (кој досега не е комунициран ефикасно), потребна е внатрешна реформа која ќе ја отсликува реалната изборна мапа во државата, неопходно е ребрендирање на стратешките позиции, професионализација на политичката комуникација и користење на новите комуникациски методи и алатки, но најважно е нова, јасна, чиста приказна и понуда. Иако периодот за нив ќе биде пеколен, добро е што ќе има некаква развршница во опозицијата, зашто на секоја демократија и е потребна силна опозиција. Ако СДСМ успешно се реконституира, тие ќе бидат таа опозиција. Ако не успеат, некој друг или други партии ќе го заземат тој политички вакуум, но во секој случај ќе има некакво раздвижување, некаква еволуција. Таа е секако добра за демократијата.
ПРЕС24: Дел од поранешните високи функционери на СДСМ, кои денес се исклучени до партијата честопати повторуваат дека за серијата порази на СДСМ не е виновен само Црвенковски, туку и најтесното раководство на партијата кое со години е во ист состав. Сега пред конгресот се појасно станува дека истите тие луѓе повторно се тука и дека кој било од нив ако победи, нема да се случи ништо ново во функционирањето на партијата. Кој е Вашиот коментар?
АРСОВСКИ: Сметам дека на евентуалното ново раководство на СДСМ треба да му се остави простор да делува автономно. Нема нишно спорно ако во таа нова приказна се најдат и стари членови, под услов да го прифатат и применуваат новиот концепт, платформа и начин на работа. Но не сметам дека е потребно "единство" по секоја цена. Најважно е од овој процес партијата да излезе со јасна визија за своето политичко делување во иднината. Секој кој ќе се најде во таа приказна треба да биде добредојден, но приказната не треба да се компромитира за никого.
ПРЕС24: Кои се вашите проценки дали треба да има ли место во СДСМ за исклучените функционери, со новото раководство на партијата?
АРСОВСКИ: Морам да ве навратам на претходниот одговор дека поважно е програмското единство, а не личното. Секој кој може да се приклони кон новиот начин на работа не треба априори да биде отфрлен, но политичкиот производ мора да биде над било кој поединец. Во основа, тоа ќе остане предмет на партиска проценка за тоа што добиваат а што губат во секој индивидуален случај. Од една страна, ако СДСМ може да коалицира со ВРМО НП, зошто да не "коалицира" и со бившите членови. Од друга страна, партијата не смее да биде "јавна куќа", секој по потреба да доаѓа и да си заминува кога сака. Мислам дека тука новото раководство ќе мора да прави индивидуална проценка случај по случај.
ПРЕС24: Многумина политички аналитичари сметаат дека СДСМ изминативе седум години имаше погрешен концеп. Токму тоа веројатно беше и причината за изборните дебакли. Односно критикувањата и етикитирањето на актуелната власт како фашистичка очигледно не поминуваа кај гласачите. Дали СДСМ треба да остане на таа реторика со новиот претседател или пак ќе треба да понуди нов концеп, нешто што граѓаните ќе можат да го препознаат?
АРСОВСКИ: Опозицијата мора да понуди целосно кон концепт. Оските на новиот наратив на СДСМ мора да бидат јасни и презицни. Тие мора да создадат сопствена приказна за клучните проблеми во државата; демократијата и слободата, економијата, мултикултурното општество, и евроатлантските интеграции. Тие четири точки се составен дел на новиот наратив кој мора да биде доследен и чист. Освен тоа, мора да понудат Влада во сенка, конкретни кадровски и програмски решенија, како и јасна алтернатива за решенијата на актуелната власт, на секое поле, паралелно и постојано. Не е доволно да се фокусираат на само еден од овие аспекти, и мора да работат постојано. Не е доволно да тврдат "ние сме различни", тоа мора да го покажат на дело, и да го демонстрираат со активни политики секојдневно.
ПРЕС24: Во јавноста се уште виси опцијата за нов политички субјект кој би ги обединил исклучените партиски функционери. Може ли таа политичка партија или движење да ги преземе приматот на СДСМ како водечка опозиција?
АРСОВСКИ: Ако СДСМ од претстојниот конгрес излезе послаб и "ранет", таа опција не треба да се исклучи. Успехот на реформите на СДСМ после конгресот и успехот на новите опозициски партии се обратно пропорционални, ако едното успее другото ќе пропадне и обратно. Сепак, ќе повторам: добро е во македонската опозиција да има разрешница, а секундарно прашање е каква форма таа разрешница ќе добие. Ако СДСМ излезе посилен од конгресот, Македонија брзо ќе добие силна опозиција. Ако се појават повеќе партии, процесот ќе биде поспор и потежок, но политичкиот пазар никогаш не останува празен, и сепак на крајот ќе се оформи субјект кој ќе ја собере таа енергија.
